SERAMİKTE AJUR TEKNİĞİ

SERAMİKTE AJUR TEKNİĞİ

“Ajur, seramikte şekillendirilme işlemi bitmiş forma geçirilen desenlerin, form yaş iken yüzeyden kesilerek çıkarılması ya da delinmesiyle oluşturulan bir dekor yöntemi” olarak tarif edilir. Seramikte risk taşıyan bir yöntem  olmasına rağmen, dekoratif ve işlevsel olarak sık kullanılan ve ticari olarak da aranan bir seramik türüdür.

Çanak çömlek ve seramiğin merkezi kabul edilen Avanos’ ta, turistik ürün yelpazesinin büyük ve önemli bir bölümünü Ajur ürünler meydana getirmektedir.  Geometrik ya da geleneksel motifler üzerinden çamurda delikler açmak esasına dayanan ajur, Fransızca “Ajour”  kelimesinden gelmekte olup  seramiğin dışında ahşap , çini, mücevher , cam, mobilya gibi sektörlerin yanı sıra tekstil ve moda süslemeciğinde de uygulanmaktadır.

Delikli motif süslemeleri olarak da tanımlanan ajur tekniği seramikte, deseni oluşturmak için yüzeye çizilen şeklin belirli bölümlerinin sivri uçlu bıçaklar ile  oyulduğu  karmaşık bir işçiliğe sahiptir. Kil kurumadan , tasarımın doğru ve düzgün bir biçimde oyulması gerekmektedir aksi halde formun dengesi  bozulabilir, bu nedenle son derece dikkatli çalışmak ve belirli bir el alışkanlığına ve tecrübeye sahip olmak gereklidir,  oluşturulacak motifler için cetvel ve pergelden de yararlanmak gerekebilir.

Çamurda delikler açmak olarak tanımlanabilecek ajur  tekniğinin ortaya çıkışı hakkında kesin bir bilgi olmamasına rağmen bu tekniğin en eski örneği Eleusis Arkeoloji Müzesi’nde (Yunanistan) M.Ö 650 -675 yıllarına ait olduğu bilinmektedir fakat tarihte ilk ajur tekniği M.Ö 935 yılında Kore’ de uygulanmıştır.

Ajur tekniği bir çok dönemde ve birçok farklı kültüre uygulanmıştır, bazı kültürlerde ajurlu (delikli) parçalar bazı kapların ve sürahilerin boyun kısmına yerleştirilerek  süzgeç  görevi görürken bazan da tütsülük, buhurdanlık olarak hem dekoratif hem de işlevsel amaçla kullanılmıştır. Bazan da  çeşitli hayvan figürleri, bitkisel motifler ve  Arapça yazılar çeklinde kullanılmıştır.

Avanos’ ta en çok abajur, mumluk (şamdan) gibi dekoratif aydınlatma aracı veya aparatı olarak yapılan ajur çalışmaları, ustaların basit bir kullanım objesi için yüksek estetik kaygılarla çalıştıklarını, küçük alanlarda yapılan karışık ve tecrübe gerektiren kompozisyonlarla  ajur dekorları meydana getirmeleri , ustaların el becerilerini ve yeteneklerini ortaya koymaktadır.

Avanos’ ta çanak ve seramik atölyelerini ziyaretinizde her yaştan ajur ustalarını ve satış stantlarında mutlaka her boy ve her amaca uygun dekoratif ajur ürünlerini  görmeniz mümkündür. İçinde küçük bir mum yanan ajur mumluk, ışığın dağılımını  romantik veya mistik bir ortama dönüştürmeye  yeter.

Mustafa Taşkın